موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی در گزارشی با عنوان «سیاست‌های تنظیم‌گرانه و مشوق‌های تسهیل گرانه در توسعه خودروهای برقی» به بررسی سیاست‌های دولت چین در حمایت از توسعه صنعت خودروهای برقی این کشور پرداخته است.
بر اساس این مطالعه، توسعه خـودروی الکتریکی، نـوآوری فناورانه‌ای است کـه همگرایی بین سه بخش استراتژیک (انـرژی، فناوری اطلاعات و ارتباطات و خودرو) برای چین و اقتصاد جهانی را تحقق می‌بخشد و رشد پایدار اقتصاد آن را تضمین می‌کنـد. از این رو، چین پیشتاز این بازار بوده و حدود 60 درصد از فروش جهانی خودروهای الکتریکی را بـه خـود اختصاص داده است؛ همچنین بیش از نیمی از خودروهای الکتریکی در جاده‌های سراسر جهان اکنون در چین هستند. در این چارچوب، برنامه پنج ساله دهم توسعه چین (2001 – 2006) اولین برنامه‌ای بود که ایجاد پلتفرم‌های همگرا برای فناوری‌های مربوط بـه خودروهای برقی را توصیه کرد. بـه دنبـال ایـن موضوع، توسعه خودروهای برقی در چین آغاز شد و پلتفرم‌ها بـر روی سیستم‌های انتقـال قـدرت، موتـور و باتـری خودروهای برقی تمرکـز کردند.
مهمترین نکات گزارش «سیاست‌های تنظیم‌گرانه و مشوق‌های تسهیل گرانه در توسعه خودروهای برقی» در زیر خلاصه شده است:
- تنها در طی پنج ســال (از سال 2017 تا 2022)، فــروش خودروهای برقی از حدود 1 میلیون به بیش از 10 میلیون افزایش یافته است.
- سهم خودروهای الکتریکی در کل فـروش خودرو از 9 درصـد در سال 2021 به 14 درصد در سال 2022 افزایش یافته است (بیش از 10 برابر سهم آن در سال 2017).
- در سال ،2022 هفت کشور حدود 150 مدل خودروی برقی را برای فروش عرضه کرده‌اند (در مقایسه با تعداد 50 مدل در سال 2018).
- چین پیشتاز بازار خودروی الکتریکی است و حدود 60 درصد از فـروش جهانی خودروهای الکتریکی را به خود اختصاص داده است؛ همچنین بیش از نیمی از خودروهای الکتریکی در جاده‌های سراسر جهان اکنون در چین هستند.
- صدها تولیدکننده کوچک خودروهای برقی از دهه 2000 وارد بازار شده‌اند و از انواع طرح‌های حمایتی عمومی (از جمله یارانه‌ها و مشوق‌ها برای مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان) بهره‌مند شده‌اند. البته بایستی به این نکته توجه داشت که اکثر این شرکت‌ها به دلیل رقابت در بازار ورشکست شدند؛ زیرا یارانه‌ها به تدریج حذف شدند.
- ادغام عمودی زنجیره‌های تأمیـن باتری و خودروهای برقی (از فرآوری مواد معدنی گرفته تا تولید باتری و خودروهای برقی و همچنین نیروی کار ارزانتر تولید و دسترسی به منابع مالی در سراسر جهان) به توسعه خودروهای برقی ارزانتـر در چیـن کمـک کـرده اسـت. بر این اساس، بازار چین حـدود 12 شرکت پیشتاز در صنعت خودروهای برقی را ادغام کرد که نتیجه آن توسعه خودروهای الکتریکی کوچک و ارزان برای بازار چین شد.
شرکت چینی بی‌وای‌دی (BYD)، یکی از تولیدکنندگان پیشرو خودروهای برقی است.
- دولت چین به منظور حرکت به سمت سیاست‌های مبتنی بر بازار، در اولین گام در سال 2014 تصمیم گرفت خرید خودروهای الکتریکی باتری‌دار (BEV) را بـه جـای خودروهـای الکتریکـی دوگانه‌سوز (PHEV) تشویق کند.
- دولت چین ذیل برنامه پنج ساله دهم (2001-2006)، به منظور ورود چین به عرصه خودروهای برقی، سه اقدام مهم را تـدارک دید:
-
- ایجاد پلتفرم‌های همگرا برای فناوری‌های مربوط به خودروهای برقی: چین بر اساس این برنامه به دنبال این بود که پلتفرم‌ها بـر روی سیستم انتقال قدرت، موتور و باتری کنترل داشته باشند.
- انتخاب شهرهای منتخب خودروهای برقی: شهر پکن به عنوان یک شهر منتخب برای آزمایش عملکرد خودروهای برقی انتخاب شد. در گام بعد، دولت چین یک پروژه تبلیغاتی را در 25 شهر برای ترویج مصرف خودروهای برقـی آغاز کرد.
- کاهش مالیات خرید خودروهای برقی: وزارت دارایی چین، مالیات‌ها را بـا هدف افزایش تقاضای خودروهای برقی کاهش داد.
گزارش مرتبط «فهرست نهایی خودروی سال 2024 منتشر شد: BYD چین، در فهرست بهترین خودروهای سال» را مطالعه کنید.
- دولت چین ذیل برنامه ساخت چین، 2025 اقدامات اساسی مختلفی را تعریف و اجرا نمود که مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- توسعه زیرساخت‌های شارژ خودروهای الکتریکی به شرح اقدامات ذیل:
- در سال ،2015 اداره ملی انرژی چین دستورالعمل توسعه زیرساخت شارژ وسایل نقلیه الکتریکی (2020-2015) را منتشر کرد.
- کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی چین (NDRC) یارانه‌هایی را برای ایجاد زیرساخت‌های شـارژ خودروهای برقی در نظر گرفت.
- دولت چین به همراه چندین شرکت، از جمله شرکت برق دولتی چین (SGCC) و شبکه بـرق جنوبی چیـن، برنامه‌های تحقیقاتی مختلفی را برای توسعه فناوری و ایجاد زیرساخت‌های خودروهای برقی راه‌اندازی کرده‌اند. این برنامه‌ها بر روی توسعه فناوری‌های کلیدی مانند زیرساخت‌های شارژ خودروهای برقی تمرکز یافته‌اند.
- توسعه باتری خودروهای الکتریکی به شرح اقدامات ذیل:
- با توجه به اینکه باتری‌های الکتریکی بین 35 تا 50 درصد هزینه خودروهای برقی را تشکیل می‌دهند، دولت چین به منظور تحکیم صنعت خودروهای داخلی و حمایت از کارآمدترین شرکت‌ها، یارانه خودروهایی با برد حرکتی کمتر از 250 کیلومتر را حذف کرد و منابع آن را به سمت تحقیق و توسعه باتری هدایت کرده است. در حال حاضر، چین بزرگترین تولیدکننده باتری‌های الکتریکی در جهان است.
- در چین، یارانه‌ها و مقررات مرتبط با تامین‌کنندگان باتری، شرکت‌هایی را کــه توانایی تولیــد باتری‌هـای لیتیومـی بـا ظرفیـت حداقـل 8 گیگاوات-سـاعت در سـال دارنـد را مـورد توجـه قـرار داده اســت و آن‌هــا را از پرداخــت 4 درصــد مالیــات بــر مصــرف معــاف کــرده اســت. در حــال حاضــر، تنهــا دو شــرکت از ایــن تولیــد پیشــی گرفته‌انــد.
- دولـت چیـن قصـد دارد تولیدکننـدگان کوچـک را ادغـام کنـد تـا بـه صرفه‌جویـی در مقیـاس بـرای کاهـش هزینه‌هـای تولیـد باتری‌هـا دسـت یابـد.
- دولــت چیــن از ســرمایه‌گذاری خارجــی در تولیــد باتــری حمایــت می‌کنــد و مشــوق‌هایی را بــرای آن در نظـر گرفتـه اسـت. دولـت چیـن بازیافـت باتری‌هـا بـرای دومیـن بـار پـس از چرخـه عمرشـان را مـورد حمایــت قــرار می‌دهــد تــا تولیــد زباله‌هــای جامــد و خطرنــا ک را کاهــش دهــد.
- توسعه عرضه خودروهای الکتریکی به شرح اقدامات ذیل:
- دولـت چیـن اجـرای سیاسـت اعتبـار سـبز را از طریـق تسـهیلات اعتبـاری ویـژه بـرای شـرکت‌های فـروش خودروهــای ســواری از جملــه تولیدکننــدگان و واردکننــدگان داخلــی طراحــی کــرده اســت. ایــن یــک ابـزار مالـی دو طرفـه اسـت. از یـک سـو، فعـاالن خودروهـای احتـراق داخلـی ملـزم بـه رعایـت اسـتاندارد میانگیــن مصــرف ســوخت شــرکتی (CAFC) هســتند و از ســوی دیگــر، دارای ســهمیه حمایتــی بــرای خودروهــای الکتریکــی هســتند. بــا توجــه بــه ایــن ســهمیه، شــرکت‌ها موظفنــد 12 درصــد از کل تولیــد ســالانه و/یــا واردات خودروهــای ســواری خــود را بــه خودروهــای برقــی اختصــاص دهنــد.
- توسعه زیرساخت‌های شارژ خودروهای الکتریکی به شرح اقدامات ذیل:
