یکی از مهمترین مشکلات اقتصادهای در حال توسعه، نبود کارخانههای بزرگ مقیاس است. بدون وجود کارخانههای بزرگ امکان بهرهگیری از اقتصاد مقیاس، سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه و بازاریابی خارجی نیست. اقتصاد ایران هم از نبود بنگاههای بزرگ و رقابتپذیر رنج میبرد و در عمده صنایع شاهد رقابت تعداد بسیار زیادی بنگاه کوچک و متوسط غیررقابتی هستیم. بهویژه با تشدید تحریمها و محدودیت ارتباط تولیدکنندگان داخل با بازارهای جهانی، مشکل مقیاس دوچندان شد.
در میانه یک فصل دیگر انتخابات، انگیزه ما برای بحث درباره دموکراسی آمریکایی، آنهم با نگاه کردن از درون یک لنز صرفا سیاسی قابل درک است. اما سئوالی که کاملا با موضوع انتخابات مرتبط است و پاسخ به آن می تواند ارزشمندتر باشد این است: کدام سیستم اقتصادی به اکثر مردم خدمت می کند.
در سال ۲۰۲۳ حدود یک میلیون و ۶۰ هزار دستگاه خودروی سواری در روسیه فروخته شد که این مقدار نسبت به سال گذشته ۶۹ درصد بیشتر بوده؛ گرچه که این مقدار هنوز به سطح پیش از آغاز حمله به اوکراین و اعمال تحریمها نرسیده است.
من اخیراً در صندوق بینالمللی پول در مورد سیاست صنعتی سخنرانی کردم؛ این جملهای است که احتمالاً حتی چند سال پیش نمیخواندید: از نظر تاریخی، صندوق بینالمللی پول منتقد تند سیاست صنعتی بوده است. اما از آنجایی که بسیاری از کشورهای مرتبط با آن این مفهوم را پذیرفتهاند، صندوق فهمیده که به شفافسازی نظر و بروزرسانی دستورالعملهای خود نیاز دارد.
صنعت خودروسازی به عنوان مهمترین و بزرگترین صنعت کارخانهای کشور در شرایط بحرانی قرار دارد. زیان انباشته دو خودروساز اصلی به بیش از 200 هزار میلیارد تومان رسیده و این بدهی هنگفت در کنار 180 همت بدهی بانکی، 50 همت بدهی به قطعهسازان و 20 همت خرید دین به قطعهسازان، شالوده این صنعت را در خطر فروپاشی قرار داده است.
علیرغم رشد قابل توجه صنعت لوازم خانگی در چند سال اخیر، هنوز فاصله تولیدکنندگان ایرانی با رقبای بینالمللی قابل توجه است. در دومین جلسه از سلسله نشستهای «صدای تولید» کیفیت رشد لوازم خانگی ایرانی، موانع و مشکلات صنعت و نقش توسعهای که دولت میتواند ایفا کند مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در سال 2023، حدود 68 میلیون دستگاه خودروی سواری در 45 کشور تولید شد که رشد 11 درصدی نسبت به سال قبل داشت. از این تعداد، بیش از 46 میلیون دستگاه (بیش از 68 درصد از کل) در 5 کشور چین، ژاپن، هند، آلمان و کره جنوبی تولید شدند.
زمانی که مد نبود تویوتا بدبینی خود را نسبت به خودروهای برقی ابراز کرد. برای مثال، در اکتبر 2022، آکیو تویودا، مدیر عامل وقت تویوتا گفت که جایگزینی خودروهای الکتریکی «بیشتر از آنچه رسانهها دوست دارند ما باور کنیم طول میکشد». در حالی که خودروسازان بزرگ دیگر در اعلامیههای جسورانه زمان برقی شدن تمام محصولات خود را اعلام کردند، تویوتا از وارد شدن به این بازی خودداری کرد و در عوض متعهد شد که به ارائه مجموعه گستردهای از پیشرانهها ادامه دهد و به مصرفکنندگان اجازه دهد خودشان تصمیم بگیرند.