به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس بررسی میزان سود (زیان) سالیانه شرکت‌های خودروسازی طی دو دهه گذشته تحت شیوه‌های مختلف قیمت‌گذاری جالب توجه است. سود سالیانه دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا طی سال‌های 1399-1380 به‌صورت زیر است. برای آنکه امکان مقایسه بین سال‌های مختلف وجود داشته باشد، سود و زیان خالص هر دو گروه طی دو دهه گذشته به دو صورت محاسبه شده است. در دو نمودار ابتدایی سود سالیانه هر دو شرکت بر میانگین نرخ ارز بازار در هر سال تقسیم شده است و سپس در نمودار بعدی سود (زیان) خالص هر دو شرکت براساس نرخ تورم تولیدکننده بخش ساخت وسایل‌نقلیه موتوری، تریلر و نیم‌تریلر تعدیل شده است:
سود (زیان) خالص سالیانه گروه ایران‌خودرو بر حسب میلیون دلار
سود (زیان) خالص سالیانه گروه سایپا بر حسب میلیون دلار
همان‌طور که مشاهده می‌شود هر دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا با شروع قیمت‌گذاری توسط شورای رقابت و هم‌زمان با شروع تحریم‌ها دچار کاهش سود و زیان‌دهی شده‌اند، به‌نحوی‌که بنگاه ایران‌خودرو که در سال 1388 معادل یک میلیارد دلار سود سالیانه ثبت کرده بود، در سال 1396 و نبود تحریم‌ها حدود 400 میلیون دلار زیان کرده است و میزان زیان آن در سال 1400 به 565 میلیون دلار رسیده است. همچنین شرکت سایپا که در سال‌های 1385 و 1388 به‌ترتیب 880 میلیون دلار و 644 میلیون دلار ثبت کرده است، در سال‌های گذشته دچار زیان شدید شده به‌نحوی‌که در سال 1400، زیان 546 میلیون دلار را گزارش کرده است.
سود (خالص) شرکت ایران‌خودرو و سایپا طی 20 سال گذشته
مجدداً لازم به توضیح است که در این نمودار، سود (زیان) دو شرکت با استفاده از شاخص تورم تولیدکننده ساخت وسایل‌نقلیه موتوری، تریلر و نیم‌تریلر به‌روزآوری شده است.
مقاله مرتبط «مقایسه قیمتی خودروهای داخلی با ارزان‌ترین خودروهای خارجی آیا خودروهای ایرانی گران هستند؟» را مطالعه فرمایید.
هر‌چند مسائلی از‌جمله تحریم و افزایش نرخ ارز بر زیان‌دهی این دو شرکت تأثیر قابل‌توجه داشته است، اما به‌دلیل ایرادهای وارد بر نحوه قیمت‌گذاری شورای رقابت، دستورالعمل قیمت‌گذاری نیز سهم زیادی در شکل‌گیری این وضعیت داشته است.
این متن بخشی از گزارش «بررسی مسئله قیمت‌گذاری خودرو در ایران» منتشر شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس است.
تهیه و تدوین‌کنندگان: رسول سلیمانی، میلاد بیگی، سعید شجاعی، محمدرضا بخشی (اندیشکده سیاستگذاری امیرکبیر)
