در پکن، برزیل و چین مجموعه‌ای از تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهایی را امضا کردند که به گفته مقامات، ارزش آن‌ها حدود 10 میلیارد دلار است. لولا تجربه زیادی در رابطه با چین دارد و در دو دوره ریاست جمهوری قبلی خود، از سال 2003 تا 2010، به این کشور نزدیکتر شد. در آن زمان، دو کشور توافقنامه‌ای را برای شرکای استراتژیک امضا کردند، تجارت و سرمایه‌گذاری دوجانبه رو به افزایش بود. – گروه BRICS را همراه با روسیه، هند و آفریقای جنوبی تأسیس کرد. در آن زمان، لولا و مشاورانش روابط رو به رشد برزیل و چین را جشن گرفتند. اما برخی در جوامع سیاست خارجی و اقتصادی برزیل نیز شروع به این سوال کردند که آیا برزیل در تجارت دوجانبه خود با چین به اندازه کافی مراقب است یا خیر. مفاد توافق‌نامه‌های مختلف امضا شده در این سفر نشان می‌دهد که نگرانی‌های آن‌ها رویکرد دولت جدید لولا در قبال پکن را شکل داده است.
در اولین دوره ریاست جمهوری لولا، چین اشتهای زیادی برای مواد خام برزیلی مانند سویا، سنگ آهن و نفت داشت. اما برخی از سازندگان کالاهای تولیدی برزیل مشکل فروش در بازار چین را گزارش کردند. در همین حال، سهم بخش تولیدی از تولید ناخالص داخلی برزیل به سرعت در حال کاهش بود. هنگامی که وزارت خارجه برزیل در سال 2011 مجموعه مقالاتی را در مورد روابط برزیل و چین منتشر کرد، بسیاری بحث کردند که آیا روابط اقتصادی با چین به صنعتی‌زدایی در برزیل کمک می‌کند یا خیر.
دولت جدید به دنبال تخصص و سرمایه‌گذاری چینی در برزیل است که بتواند «صنعتی‌سازی جدید کشور» را با تمرکز بر فناوری‌های سبز و سایر بخش‌های با فناوری پیشرفته حمایت کند.
محققان هشدار دادند که صنعتی‌زدایی زودرس برای کشورهای در حال توسعه خطرناک است. بسیاری از کشورهایی که از فقیر به ثروتمند تبدیل شده‌اند، ابتدا بخش‌های تولیدی خود را ایجاد کردند و تنها زمانی شروع به ترک آن بخش‌ها کردند که مردم به مشاغل با مهارت بالا و دستمزد بالا در سایر بخش‌ها مشغول شدند. (برزیل در امتداد بخش اول این مسیر از دهه 1950 تا 1980 حرکت کرد، زمانی که بخش‌هایی مانند فلزکاری، ماشین‌سازی، تولید نساجی و ماشین‌آلات سنگین رشد کردند.)
اما در کشورهای در حال توسعه که شاهد صنعت‌زدایی زودرس هستند، مانند برزیل، مردم اغلب به‌جای مشاغل با دستمزد بالاتر بخش‌های صنعتی را برای کارهای کم‌درآمد و با بهره‌وری پایین ترک می‌کنند. به عنوان مثال، یک کارگر سابق کارخانه ممکن است اکنون به عنوان صندوقدار، راننده Uber یا فروشنده خیابانی کار کند. بطوری که 39 درصد از کارگران برزیل امروز در بخش غیررسمی کار می‌کنند.
در حالی که برزیل و چین «یک دستور کار مکمل موفق» را حفظ کرده‌اند، داده‌های تجاری دو دهه گذشته نشان می دهد که برزیل “نتوانسته تنوع قابل توجهی در صادرات خود به چین ایجاد کند.
مقالهای در سال 2022 توسط تاتیانا روزیتو اقتصاددان و کارشناس چین و وینیسیوس ماریانو د کاروالیو از کینگز کالج لندن – که هر دو برزیلی هستند – استدلال می‌کند که در حالی که برزیل و چین «یک دستور کار مکمل موفق» را حفظ کرده‌اند، داده‌های تجاری دو دهه گذشته نشان می دهد که برزیل “نتوانسته تنوع قابل توجهی در صادرات خود به چین ایجاد کند.”
روزیتو اکنون فرصتی برای تغییرات اساسی بدست آورده است: او و سایرینی که خواستار اصلاح استراتژی برزیل در قبال پکن شده‌اند، در دولت جدید لولا به سمت‌های ارشد گماشته شده‌اند.
در میان چهره‌های جدید در برزیل، تاتیانا پرازرس، وزیر تجارت خارجی وزارت توسعه، صنعت، تجارت و خدمات برزیل است. پرازرس به فارین پالیسی گفت که دولت جدید به دنبال تخصص و سرمایه‌گذاری چینی در برزیل است که بتواند «صنعتی‌سازی جدید کشور» را با تمرکز بر فناوری‌های سبز و سایر بخش‌های با فناوری پیشرفته حمایت کند. او این‌ها را «صنایع آینده» نامیده است.
بر اساس گزارش شورای بازرگانی چین و برزیل، برزیل بزرگترین دریافت‌کننده سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی چین در سال 2021 بوده است. بین سال‌های 2007 تا 2021، این گروه محاسبه کرد که سرمایه‌گذاری چین در برزیل بیشتر به بخش‌های برق و نفت می‌رفت و طبق گزارش‌ها، دو کشور در حال برنامه‌ریزی یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک در انرژی سبز هستند.
مقاله مرتبط «احیای سرمایه‌داری دولتی در برزیل» را مطالعه فرمایید.
یکی از تفاهم نامه‌هایی که هفته گذشته امضا شد متعهد به تسهیل پروژه‌هایی است که شامل انتقال فناوری می‌شود. به طور جداگانه، توافقاتی اعلام شد که شامل یک نیروگاه هیدروژن سبز، پروژه‌های بادی دریایی، و آخرین مرحله از یک برنامه ماهواره‌ای تولید مشترک، و همچنین تعهدی برای تسهیل استارت‌آپ‌های برزیلی برای تجاری‌سازی محصولاتشان در چین و طرحی برای ایجاد یک شرکت لجستیک محصولات کشاورزی دو ملیتی است.
همانطور که پائولو مورسیرو، اقتصاددان از دانشگاه ژوهانسبورگ، به فارین پالیسی گفت، بسیاری از ایده‌هایی که اعلام شد «هنوز در حد نیت هستند» نه برنامه‌های مشخص، «اما به طور کلی مثبت است». او گفت که برزیل باید از این واقعیت استفاده کند که بسیاری از مواد معدنی حیاتی مورد نیاز برای انتقال انرژی (به سمت انرژی‌های سبز) را در اختیار دارد، “و چین دارای فناوری است.”
با این حال، صحبت‌های مکرر دولت لولا درباره سیاست‌های صنعتی جدید – در مشارکت با چین یا نه – برخی از اقتصاددانان را نگران کرده است. امانوئل اورنلاس، اقتصاددان از بنیاد گتولیو وارگاس، به فارین پالیسی گفت: تنظیم موفقیت‌آمیز چنین سیاست‌هایی بسیار دشوار است. او گفت که صحبت‌های کنونی درباره سیاست‌های صنعتی «کمی مو به تنش سیخ» می‌کند و افزود که تاریخ برزیل مملو از سیاست‌های صنعتی شکست خورده است که منجر به صنایعی شد که «برای دهه‌ها محافظت شدند و بدون رقابت در سطح بین‌المللی به حیات خود ادامه دادند».
صرف نظر از اینکه لولا آخرین سیاست‌های صنعتی خود را چگونه طراحی می‌کند، دولت پولی برای راه‌اندازی بسته‌های محرک چند میلیارد دلاری سبز که در ایالات متحده و اروپا رایج است، ندارد. چیزی که دارد مواد خام، بازار داخلی 215 میلیون نفری و – اگر دقت شود – توانایی چانه‌زنی بین‌المللی است.
این مقاله با عنوان «Brazil Courts China to Boost Tech Ties» در مجله فارین پالیسی منتشر و در تاریخ 5 بهمن 1402 توسط «صدای تولید» ترجمه شده است.
