هرچند که امروزه پلی استر نه تنها مهمترین الیاف بشرساخت (مصنوعی و بازیافتی) مورد استفاده در صنایع نساجی (پوشاک، منسوجات خانگی و منسوجات صنعتی) است بلکه با در اختیار داشتن نزدیک به 55% سهم بازار جهانی کل الیاف در مقایسه با سهم 30 درصدی پنبه در جایگاه ویژه و دست نیافتنی نیز در این صنعت قرار دارد. اما حدود 60-70 سال پیش این جایگاه در بین الیاف بشرساخت در اختیار پلیمر پلی آمید یا همان نایلون قرار داشت و این نخ‌های نایلونی بودند که پس از پنبه جایگاه ویژه‌ای در زنجیره صنایع نساجی (تولید البسه، جوراب، نخ ماهیگیری، تور و …) داشتند.
کارخانه ای که با داشتن زیرساخت تاسیسات قوی (آب، برق، گاز و …) و داشتن بیش از 50 ویلای دوبلکس برای مهندسان، بیش از 100 واحد مسکونی کارگری، مهمانسرا و استخر زیبا، مدرسه ابتدایی و … به خوبی پتانسیل احیا و سرمایه گذاری برای یک کارخانه مدرن پلیمری-نساجی را دارد.
بر همین اساس همزمان با رشد جهش گونه صنعت نساجی در ایران ابتدا در سال 1345 (1966 میلادی) ساخت شرکت سهامی الیاف به جهت تولید نخ نایلون در ابتدای جاده شهریار تهران به عنوان اولین واحد صنعتی پلیمریزاسیون ایران توسط شرکت آلاید کمیکالز آمریکا و متعاقباً توسعه آن توسط شرکت بایر آلمان آغاز گردید و پس از آن نیز در سال 1353 (1974 میلادی) به صورت تقریباً همزمان پروژه شرکت پارسیلون خرم آباد (تولید نخ نایلون) توسط شرکت زیمر آلمان و پلی اکریل اصفهان (تولید الیاف و نخ پلی استر و اکریلیک) توسط شرکت دوپونت آمریکا شروع شدند و به دنبال اینها پروژه پتروشیمی ایران-ژاپن (بندرامام خمینی) به جهت تولید سایر پلیمرها نظیر پلی پروپیلن، پی وی سی و … توسط شرکت میتسویی ژاپن در بندر ماهشهر کلید خورد و ایران به گروه کشورهای تولیدکننده پلیمرهای مختلف در جهان (مخصوصاً در حوزه صنعت نساجی) پیوست و در همین زمان‌ها بود که گرایش مهندسی پلیمر در مقطع کارشناسی ارشد دانشکده مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران) نیز برای اولین بار آغاز گردید.
مقاله مرتبط «نمایشگاه هایم تکستیل، دنیایی از رنگ و طرح» را مطالعه فرمایید.
در این بین شرکت پارسیلون خرم آباد که روزگاری در حوزه تولید نخ نایلون شرکت بسیار صاحب نامی در بازار ایران و منطقه بود و بیش از 1400 نفر در آن مشغول به کار بودند و کارخانه 180 هکتاری آن اصلی ترین صنعت منطقه محروم لرستان محسوب می گردید، متاسفانه پس از دهه 1380 با واگذاری های نادرست (خصوصی سازی) در سراشیبی سقوط قرار گرفت و عاقبت در سال 1395 با اعلام ورشکستگی کاملاً تعطیل شد.
در حوالی سال 1383 به همراه همکلاسی‌های درس تکنولوژی تولید الیاف مصنوعی و تکسچرایزینگ از این کارخانه یک بازدید 2 روزه داشتیم که در آن زمان در اوج تولید قرار داشت (واحد پلیمریزاسیون، ذوب ریسی نخ فیلامنت، 40 دستگاه تکسچرایزینگ، تابندگی، چله پیچی، رنگرزی و …) و پس از گذشت 20 سال فرصتی فراهم شد که مجدداً از این کارخانه ولی در حالت خاموش و ساکت بازدید کنم و صد افسوس که این کارخانه با آن طراحی منحصر به فرد که هم اکنون نیز می تواند الگوی مناسبی جهت ایجاد کارخانجات مدرن و امروزی باشد در وضعیت نابسامانی قرار دارد.
کارخانه ای که با داشتن زیرساخت تاسیسات قوی (آب، برق، گاز و …) و داشتن بیش از 50 ویلای دوبلکس برای مهندسان، بیش از 100 واحد مسکونی کارگری، مهمانسرا و استخر زیبا، مدرسه ابتدایی و … به خوبی پتانسیل احیا و سرمایه گذاری برای یک کارخانه مدرن پلیمری-نساجی را دارد.
با توجه به اینکه در فضای مجازی عکس های کمی از این واحد وجود دارد عکس قدیمی از بازدید 20 سال پیش را به همراه عکس های جدید از این واحد را در اینجا برای علاقمندان به اشتراک می‌گذارم.
عکس آخر از این عکس ها مربوط به شورش نایلون است. در زمان جنگ جهانی دوم به دلیل پشتیبانی نیازهای نیروهای جنگی فروش نخ نایلون در آمریکا با محدودیت هایی مواجه شد که پس از خاتمه جنگ از ابتدای سال 1946 میلادی اعلام شد که فروش جوراب نایلونی توسط شرکت دوپونت آغاز می شود. از فردای آن روز ده ها هزار نفر از خانمها پشت درب فروشگاه های دوپونت در شهرهای نیویورک، شیکاگو، سان فرانسیسکو، لوس آنجلس و … برای خرید جوراب نایلونی صف کشیدند و با توجه به کم بودن تعداد جوراب نسبت به متقاضیان، این صف ها منجر به ایجاد اعتشاشاتی در شهرهای بزرگ آمریکا گشت که به بلوا یا شورش نایلون معروف گشت.
شورش نایلون 1946 آمریکا
گفته شده است که در شهرهای بزرگ آمریکا طول این صف ها بین 10 تا 40 هزار نفر بود و عکس های جالبی از این صف ها و شلوغی ها در اینترنت هست که در نسخه امروزی آن قابل مقایسه با صف خرید آیفون شرکت اپل می باشد.
