به موجب قرارداد ترکمانچای سیاست “درِباز” تحمیل شد که هنوز برقرار است. به علت تفاوت بین اقتصاد ایران با اقتصاد غرب، تجارت به صورت آزاد به ضرر ایران تمام می‌شد. امیر نیز بر این امر وقوف داشت و به صورت‌های مختلف در راه نابه‌کار کردن قرارداد بود.
برای فهم اهمیت کار امیر در رونق صناعت و تجارت داخلی و جلوگیری از واردات “بنجل خارجی” همین بس که رقم واردات ایران از انگلیس، از راه طرابوزان در اوایل کار امیر یک میلیون لیره بوده که در سال ۱۲۶۷ به نصف تقلیل یافته است.
این امر سفارت‌خانه‌های خارجی را به شدت ناراحت کرده بود. امیر در زمینه تجارت، جمعی از تجار بلند پایه و کارکرده ایران را به مناسبت‌های مختلف گرد می‌آورد و مباحث تجارت را با آنها به بحث می‌گذاشت و خود در آن بحث شرکت میکرد و آن قدر بحث را زیر و بالا میکرد تا به نتیجه مطلوب برسد، پس آن‌گاه جهت اجرا برای آن فرمان صادر میکرد.
در زمان او تجارت داخلی و خارجی رونق گرفت منابع درآمد دولت رو به فزونی نهاد. در اواخر کار محمد شاه قراردادی جهت بازرگانی با فرانسه تنظیم شده بود. این قرارداد از نظر شکل و محتوا شبیه قراردادهای ایران با روس و انگلیس بود و “سیاستِ باز” در آن مورد توجه قرار گرفته شده بود. عمر محمد شاه به امضاء قرارداد وفا نکرد. امیر از امضاء قرارداد سرباز زد، سفیر فرانسه امیر را تهدید به قطع رابطه کرد و امیر باز هم قرارداد را امضاء ننمود. سفیر فرانسه ایران را ترک کرد در حالی که امیر همچنان در بیان و در عمل می‌گفت که منافع ما در رونق صنعت است و نه در وارد کردن هر بنجل خارجی.
زمان محمد شاه درآمد ایران از شیلات (سال ۱۲۵۹) که به دست روس‌ها اداره می‌شد شش هزار تومان بود این رقم در اواخر کار امیر که شیلات به دست ایرانی اداره می‌شد به سی‌هزار تومان رسید.
مقاله مرتبط «روایت خواندنی دکتر عالیخانی از افزایش قیمت بنزین، من خودم را در این اشتباه شریک می‌دانم» مطالعه فرمایید.
امیر اقدامات بسیاری در داخل برای رونق تجارت انجام داد در خارج نیز، از حمایت تجار ایرانی غافل نبود. زمانی به مصلحت‌گذارِ استانبول نوشت:
«عالیجاها، عزیزا، این روزها از شام تا حلب زیادی از سوء سلوک وکیل امور تجارت تبعه دولت علیه نوشته بودند. این محمد بیک هرزه کیست که در شام تعیین گردیده؟ — چرا باید وکیل امور تجارت تبعه دولت علیه باشد که با مردم این طورها رفتار و سلوک بکند. البته به وصول نوشته آنها را از شغل مزبور عزل کرده کسانی که شایسته و قابل باشند به شام و حلب تعیین کنید و در این باب کوتاهی نکنید».
برای فهم اهمیت کار امیر در رونق صناعت و تجارت داخلی و جلوگیری از واردات «بنجل خارجی» همین بس که رقم واردات ایران از انگلیس، از راه طرابوزان در اوایل کار امیر یک میلیون لیره بوده که در سال ۱۲۶۷ به نصف تقلیل یافته است.
منبع: کتاب جامعه‌شناسی نخبه‌کشی صفحات 143-144
